Diploma’s!? Papier telt niet.

Published by Fons Leroy, on 13/12/2007

In september brachten een aantal kranten en andere media mijn pleidooi voor aanwerving op basis van competenties. ik kreeg hierop heel wat reacties in de zin van “mijn zoon/dochter wil niet meer studeren omdat de VDAB-baas zegt dat diploma’s niet belangrijk zijn”. Wat – misschien tot spijt van deze bijdehandse zonen en dochters – een totaal verkeerde interpretatie is van mijn boodschap.

Laat ik duidelijk zijn: voor een goede start op de arbeidsmarkt is en blijft een diploma van het allergrootste belang om je van een goede ranking op de jobladder te verzekeren. Een diploma vormt voor de werkgever immers een garantie op papier dat de jongere over bepaalde, recent verworven en dus actuele competenties beschikt. Als die competenties overeenstemmen met de vraag naar competenties op de arbeidsmarkt, is een plaats in de top tien verzekerd. De jaarlijkse studie schoolverlaters van de VDAB toont bijna wetmatig aan dat 1) een diploma werkt, 2) hoe hoger het diploma, hoe beter de kansen op de arbeidsmarkt, 3) twee diploma’s beter zijn dan één. Niet enkel universitaire diploma’s zoals economisten en ingenieurs doen het goed op de arbeidsmarkt, maar ook afgestudeerde tso-ers zoals elektro-mecaniciens en lassers zijn heel gegeerd.

Eenmaal actief op de arbeidsmarkt, verdwijnt de waarde van het diploma. Competenties verworven op de schoolbanken vervagen immers als ze niet worden gebruikt, of ze ruimen plaats voor competenties verworven aan “de universiteit van leven en werken”. Daarom is het belangrijk dat werkgevers niet alleen aanwerven op basis van diploma, maar ook en vooral op basis van competenties. De arbeidsmarkt van vandaag en morgen vraagt om een competentiegerichte visie. Vanaf 2010 zal de beroepsbevolking immers gevoelig kleiner worden door de vergrijzing. Het aantal jongeren dat instroomt, compenseert niet langer het aantal ouderen dat uitstroomt. De huidige krapte zal zich alleen maar voortzetten. migratie vanuit oost-europa of zelfs vanuit het meer nabijgelegen Wallonië en Brussel zal de krapte niet volledig kunnen opvangen. We moeten elk talent dat we zelf in huis hebben de kans geven om zich te bewijzen of zich verder te ontwikkelen.

Onze almaar inkrimpende arbeidsreserve in Vlaanderen bestaat voor de helft uit kortgeschoolden, d.w.z. mensen die geen diploma secundair onderwijs hebben behaald. Vanaf 2010 is meer dan de helft van de werkzoekenden ouder dan 50 jaar. Velen hebben een andere schoolloopbaan gekend. Betekent dit dat deze mensen geen kennis of vaardigheden hebben die nuttig zijn op de arbeidsmarkt ? Neen, het betekent enkel dat zij op 14, 16 of 18 jaar niet de kans hebben gekregen of gegrepen om een diploma te behalen. anderen met diploma oefenen soms een heel ander beroep uit dan hun studies laten vermoeden. Hoeveel filologen bijvoorbeeld, zijn niet in het bankwezen gestapt ? Hoeveel pedagogen en psychologen oefenen een commerciële functie uit ? Hebben zij na 15 jaar van beleggingsadviezen en marketing nog voldoende competenties om taallessen te geven of patiënten te begeleiden? Vele vrouwen hebben na een loopbaan als voltijds coach en als ondersteuner van de competentie-ontwikkeling van echtgenoot en kinderen capaciteiten verworven die perfect aansluiten bij die gevraagd worden in moeilijk in te vullen vacatures zoals directiesecretaresse of verzorgende. De weggesaneerde vijftigplusser die het geschopt heeft tot personeelsverantwoordelijke, heeft geen Vlerick-MBA diploma maar wel een ongelofelijke knowhow van de sector en een netwerk om U tegen te zeggen. Daarom moeten we onze kijk op selectie- en diploma-eisen verruimen. Competenties evolueren en stemmen niet meer overeen met het officiële papier dat op het einde van de studietijd wordt afgeleverd. Enkel als werkgevers oog hebben voor competenties, gecertificeerd of niet, kunnen ze de juiste kandidaten vinden in het schaarse aanbod van vandaag en morgen.

De overheid is in deze het slechtst denkbare voorbeeld, want ze rekruteert op dit ogenblik enkel op basis van diploma. Om mee te dingen in de strijd om talent zal de overheid als werkgever zijn aanwervingsvoorwaarden moeten versoepelen en aanwerven op basis van aanwezige competenties.

Holle Bolle Gijs is welkom op de arbeidsmarkt en bij de overheid.