Falend leiderschap

Published by Rudi Plettinx, on 07/03/2008

We zijn verzot op grote getallen, en dan vooral wanneer het woord VERLIES erop volgt. We vinden het spannend dat één enkele man (Haha! Gelooft u dat echt?) een verlies van 5 miljard euro kan veroorzaken. Dat is het dubbele van wat Yasuo Hamanaka van Sumitomo Bank in 1996 klaarspeelde, en vier keer meer dan ‘rogue trader’ Nick Leason in 1995.

“Het topmanagement moet opstappen”, klinkt het dan bij critici. “Waar was de controle?”, vragen anderen. Ondertussen wordt het leven van de zondebok, trader Jerome Kerviel, door de media van minuut tot minuut geanalyseerd.

Laat ons even wel wezen. Uit dit megaverlies, maar ook uit alle andere verliezen (de sector blijkt niet uit zijn fouten te leren) wordt één ding duidelijk: het gaat niet om het falen van controle, maar om het falen van leiderschap.

Niet het falen van de LEIDER maar van het LEIDERSCHAP. Je kunt nog zoveel systemen en controles hebben, die werken nu eenmaal niet als er geen leiderschap is. Zoals ik maar blijf herhalen – en gevallen als dit maken het allemaal nog frustrerender – gaat leiderschap niet om één enkele man of vrouw. Het gaat om de hele organisatie.

Onlangs was ik in Londen waar ik sprak met jonge traders van een wereldwijde bankgroep. Ze vertelden me dat ze nooit de mannen van het grote geld zagen, de topfiguren – ze kwamen gewoon niet met elkaar in aanraking. “We zitten niet op dezelfde planeet als zij”, vertelde een van hen. Dat is niet alleen slecht leiderschap, maar een situatie die wel problemen moet veroorzaken, bottom up.

Nog erger, de CEO van een financieringsmaatschappij vertelde me ooit eens vrolijk dat zijn traders “zo slim waren dat ze complexe financiële instrumenten ontwikkelden, die geen enkele topmanager kon vatten.” Wel, dat klinkt echt verstandig!

Als je in complexe situaties geen gemeenschappelijke visie kunt creëren – en wat is er complexer dan een beursvloer – dan helpt controle alleen niet. Maar leiderschap dat in de hele onderneming voelbaar is, creëert een omgeving waarin iedereen kan samenwerken.

Wie gaat er de volgende keer in de fout? Geen idee, maar de huidige modus operandi werkt niet. Kunnen Axel Miller van Dexia, Jean-Paul Votron van Fortis en Michel Tilmant van ING ’s nachts nog wel op beide oren slapen? Hoe voelt het om in bed te liggen en je af te vragen wat de ene of andere trader van de 24/7-onderneming die ze leiden, misschien wel van plan is?

En laten we vooral niet zelfvoldaan doen. In 1997 verloor de Belgische afdeling van Credit Lyonnais een slordige 100 miljoen euro, omdat Daisy Ragolle – die al langer dan 30 jaar bij de bank werkte – jarenlang geld had overgemaakt naar de rekeningen van haar man.

Onderzoekers meenden dat een ‘tekort aan interne controle’ aan de basis van de ramp lag. Ze hadden de woorden interne controle beter vervangen door één enkel woord – leiderschap.