Flexibiliteit verdient een grondiger debat

Published by Jan Denys, on 29/01/2010

Op 5 januari jongstleden verscheen in deze krant een opmerkelijk opiniestuk ‘flexibiliteit redt geen jobs meer’ van Richard Freeman, professor economie aan Harvard University. Samengevat komt zijn boodschap er op neer dat Europa ten onrechte het Amerikaans arbeidsmarktmodel (waarin veel nadruk op flexibiliteit ligt) heeft gevolgd en dat slecht functionerende arbeidsmarkten overdreven veel kritiek hebben gekregen.  Na lezing van het stuk kunnen we enkel besluiten dat Freeman niet veel verder komt dan het plaatsen van wat gemeenplaatsen en halve waarheden. .

Volgens Freeman veroorzaakt een falende arbeidsmarkt hoogstens wat inefficiëntiekosten. Een falende financiële markt daarentegen heeft heel wat ernstiger gevolgen voor de economie en de maatschappij. Dat laatste kan uiteraard niet ontkend worden maar een probleem verdwijnt niet omdat er plots een nog ernstiger probleem opduikt. Hierbij moet mee in rekening worden gebracht dat de gevolgen van de financiële crisis zich heel snel lieten gevoelen. Problemen met slecht functionerende arbeidsmarkten doen zich pas op langere termijn gelden..

Volgens Freeman stijgt de werkloosheid snel in Spanje omdat werknemers daar even gemakkelijk kunnen ontslagen worden als in de Verenigde Staten. Dit geldt echter voor slechts 30% van de Spaanse werknemers m.n. alleen zij die een tijdelijk contract hebben. De andere 70% zijn net heel moeilijk te ontslaan. Het is dit grote onevenwicht inzake flexibiliteit tussen vaste en tijdelijke contracten die het probleem uitmaakt van de Spaanse arbeidsmarkt.

Freeman gebruikt in zijn opiniestuk de term laissez faire flexibiliteit en suggereert dat dit als model zou hebben gefungeerd voor Europa. Deze term is misschien bruikbaar in een Amerikaanse context waar de arbeidsmarkt inderdaad weinig gereguleerd is maar gaat helemaal niet op voor de ontwikkelingen in Europa. Het Europese flexicuritymodel verschilt op heel wat zaken wezenlijk van het Amerikaanse.  Amerikaanse progressieven kunnen van dergelijke aanpak enkel dromen. De Amerikaanse aanpak heeft hooguit wat inspiratie opgeleverd maar heeft zeker niet als model gefungeerd. Van laissez faire is in het flexicuritymodel geen sprake.

Freeman zwijgt in zijn stuk over de ontwikkelingen in Nederland. De werkloosheid is er slechts heel licht gestegen. Eén van de redenen hiervoor is de toename van het aantal zelfstandigen zonder personeel. Dit is een vorm van flexibiliteit die er op initiatief van de werknemers zelf is gekomen. Het toont meteen aan dat er eigenlijk niet in zeer algemene termen over arbeidsmarktflexibiliteit kan worden gesproken. Freeman maakt dus best zijn huiswerk eens opnieuw. Flexibiliteit op de arbeidsmarkt in al zijn verschijningsvormen verdient een veel grondiger debat..

(Deze column verscheen eerder in De Tijd)