Kleine zinnetjes zeggen veel

Published by Guests, on 10/03/2011

Door Fientje Moerman (Vlaams parlementslid)

Hoe vaak hebben we het zinnetje ‘het is de bekwaamheid die telt’ niet gehoord? Het gaat op dat niveau niet meer over bekwaamheid. Het gaat over macht en machtsuitoefening

Kleine zinnetjes kunnen veel zeggen. Een paar weken geleden, opstand tegen Moebarak in Egypte. “En zijn er veel mensen voor de betoging Rudi?” “Ja hoor”, antwoordt de mannelijke reporter. “Er zijn veel mensen en ze brengen iedereen mee: hun vrouwen, hun kinderen…”. Expliciet wordt gezegd dat vrouwen en kinderen bezit zijn dat meegebracht wordt. Impliciet staat er dat vrouwen (en bij uitbreiding kinderen) eigenlijk geen mensen zijn. “Het algemeen stemrecht werd ingevoerd in 1918”, zei de mannelijke professor een paar maanden geleden in zijn les. “Neen professor, 1948” corrigeert een studente. Repliek van de prof : “Ja, maar dat was het vrouwenstemrecht”.

Mens wordt verengd tot man, de enige normale categorie van mensen. Al de anderen behoeven een of andere vorm van onderscheid: de vrouwelijke medewerkster, de vrouwelijke politieagent, de afwijking van de norm: de vrouw.

Daarom is de vrouwendag anno 2011 nodig: om de aandacht te vestigen op het feit dat vrouwen de “norm”, het normale, nog niet mee bepalen. Wij worden meestal gedefinieerd in termen van de afwijking of het “probleem”. Te weinig artsen? Het “probleem” is dat er te veel vrouwelijke dokters zijn, en die maken tijd voor hun gezin (dat mannelijk artsen dat in veel mindere mate doen is geen “probleem”). Jongens doen het slecht op school? Het “probleem” is dat er te veel vrouwelijke leerkrachten zijn die andere normen opleggen in de klas.

Vrouwen leven dag in, dag uit in een maatschappij waarin zij de norm niet zijn. Vrouwen kunnen alleen die norm helpen maken als ze overal voldoende vertegenwoordigd zijn: in het politieke leven, in de media, in het bedrijfsleven en in alle geledingen van de maatschappij. En hun stem laten horen. Luid. Sterk. Ook als dat op weerstand stuit.

In sommige landen is daar veel moed voor nodig, omdat je stem laten horen gelijkstaat met de kans vermoord, verminkt of verkracht te worden. Bij ons ligt dat al anders: je wordt alleen nog geridiculiseerd.

Er zijn vrouwen nodig in de politiek. Niet alleen om problematieken behandeld te zien die anders verwaarloosd blijven, zoals het dichten van de loonkloof, een rechtvaardigere echtscheidingswetgeving die ook onbetaald werk honoreert, het zichtbaar maken van vrouwen in de naamgeving van kinderen en zoveel meer. Niet alleen omdat vrouwen een andere invalshoek hebben, of wat dan ook. Maar ook en vooral omdat een ondervertegenwoordiging van de helft van de bevolking een democratie onwaardig is.

En er zijn ook vrouwen nodig aan de top van het bedrijfsleven. Herinnert u zich nog het Fortis-debacle? Allemaal mannen in die raad van bestuur. Gekozen voor hun bekwaamheid sans doute.

Hoe vaak hebben we het zinnetje “het is de bekwaamheid die telt” niet gehoord? Maar meisjes hebben betere schoolresultaten dan jongens. Vrouwen studeren in grotere getale en beter dan mannen. En toch blijven ze ergens steken op weg naar de top.

Het gaat op dat niveau immers niet meer over bekwaamheid. Het gaat over macht en machtsuitoefening.

Een vrouwelijke scheepskapitein die de beste is: je zou als reder een complete oen moeten zijn om haar niet te kiezen. Een bekwame vrouwelijke chirurg die de beste is: je zou als man een oen moeten zijn om haar niet te kiezen voor je prostaatoperatie.

Vrouwen en macht
Het wordt anders naarmate die vrouwen opklimmen. De rederij willen overnemen. Het ziekenhuis willen leiden en beslissen waarin wordt geïnvesteerd. Naarmate ook vrouwen een bepaald beleid gestalte willen geven volgens hun overtuiging en belangen. Naarmate ze dus macht uitoefenen. Vrouwen en macht, voor bepaalde mannen is het een blind makend probleem. Wanneer je als minister van Economie elke dag door een of andere ondernemer wordt aangesproken met “dag meneer de minister” dan rest je niets anders dan eens triest naar je 85C te kijken en je af te vragen of het dwaasheid is, kwade wil of gewoon een vergeten check-up bij de oogarts. Liever dan vrouwen met macht heeft men een select clubje van gelijkgestemde zielen die elkaars rug krabben. Quota zijn zo bedreigend omdat ze de laatste bastions van mannelijke machtsuitoefening onderuit dreigen te halen. Met bekwaamheid heeft dat niets vandoen.

Quota dienen om een bepaald maatschappelijk evenwicht te verwezenlijken dat men belangrijk acht en dat zich door allerhande mechanismen niet spontaan realiseert. De samenstelling van de federale regering, de vertegenwoordiging van de Vlamingen in Brussel, de taalkaders in de administratie: allemaal quota. De verplichting van bedrijven om een bepaalde minimumvertegenwoordiging van vrouwen te hebben in hun raad van bestuur is dat ook. Omdat ook daar een meerderheid in de maatschappij een bepaald evenwicht noodzakelijk acht.

Wie tegen een minimumvertegenwoordiging voor vrouwen is en andere quota normaal acht, zegt gewoon dat bepaalde maatschappelijke evenwichten belangrijk zijn en andere niet.

Fientje Moerman is Vlaams parlementslid voor Open VLD

(Dit opiniestuk verscheen ook in De Morgen)