Ongelijkheid destabiliseert

Published by Guests, on 20/10/2011

Door Caroline Ven (gedelegeerd bestuurder van het ondernemersplatform VKW)

De inkomensongelijkheid is sinds het midden van de jaren 80 aanzienlijk toegenomen. En dat is ontstellend omdat het gebeurde in een periode waarin de algemene welvaart toenam. De rijkste 1 procent in de VS verdient nu zowat 18 procent van het totale inkomen. De inkomenskloof nadert opnieuw het niveau van de jaren 30. De toenemende gelijkheid is daarmee weggevaagd. Tussen 1993 en 2008 kwam de helft van de Amerikaanse groei in handen van de allerrijksten.

De OESO waarschuwde voor de destabiliserende gevolgen, politiek en economisch. Ongelijkheid voedt immers een gevoel van onrechtvaardigheid. De bevolking keert zich dan tegen haar leiders en populisme of protectionisme vinden vlot ingang. Inkomensongelijkheid is ook vaak het symptoom van verspilling van potentieel. Mensen krijgen geen kansen op de arbeidsmarkt of hebben laagbetaalde jobs die weinig toegevoegde waarde creëren. Bovendien valt te vrezen dat de inkomensongelijkheid nog toeneemt.

België behoort tot de landen met relatief kleine inkomensverschillen, onder meer door de sterk uitgebouwde sociale zekerheid, de vele sociale voorzieningen en het erg progressieve karakter van ons belastingsysteem. Daarom daalde het armoederisico sterk sinds het midden van de jaren 80 en liep het de jongste jaren, ondanks de financiële crisis, niet op. Een beetje inkomensspanning is overigens gezond. Het zet mensen aan om zich in te spannen, om te studeren, om te werken en de carrièreladder te beklimmen.

Toch moeten we nadenken hoe een tweeledige maatschappij vermeden kan worden. De kloof tussen de actieven en de steeds talrijkere niet-actieven groeit en het inkomen valt fors terug bij pensionering, zeker voor wie niet extra heeft gespaard. Het armoederisico stijgt ook beduidend naarmate mensen langer leven. Op korte termijn moeten we daarenboven vermijden dat de economische neergang de langdurige werkloosheid verder in de hand werkt.

Vandaag solidair met de indignados roepen dat belastinggeld gebruikt wordt om het financiële bestel te redden, kan wel eens evolueren naar een veel luidere roep van een steeds grotere groep inactieven om hogere uitkeringen. En het zou niet eens onterecht zijn. Alleen is dat onmogelijk te financieren met de bijdragen van een kleiner wordende groep actieven. Hoog tijd voor een échte groei- en werkbevorderende agenda. De strijd tegen de armoede moet worden gevoerd via de strijd voor een gezonder economisch draagvlak.

(Deze column verscheen eerder in De Tijd).