Ode aan de vrije keuze op de werkvloer

Published by Securex, on 05/09/2014

“1 op 3 Belgische bedienden mag vakantie deels niet zelf kiezen” luidt de titel van het laatste persbericht dat we de ether instuurden. Misschien op het eerste zicht nieuws dat echt thuishoort in de komkommerperiode. Maar voor wie tussen de lijnen kan lezen, is er mogelijk meer aan hand. Het niet kunnen vrij kiezen van de vakantieperiode heeft impact op de tevredenheid van de doorsnee werknemer. Als u vandaag in een organisatie actief bent met een collectieve vakantieregeling, check dan ook eens of u zich herkent in een aantal andere courante praktijken:

• In mijn organisatie is de toegang tot het internet tijdens de werkuren verboden.
• In mijn organisatie mag ik geen privé telefoongesprekken voeren tijdens de werkuren.
• In mijn organisatie is er een systeem van tijdsregistratie: enkel wie aanwezig is, wordt betaald.
• In mijn organisatie wordt het werk geregeld door procedures en die worden niet in vraag gesteld.
• In mijn organisatie is de werkdruk de laatste tijd gestegen door het niet vervangen van langdurig zieken en pensioengerechtigden (door de economische crisis).
• Het werk in mijn organisatie bestaat uit een aantal repetitieve eenvoudige handelingen.
• In mijn organisatie heerst een ‘command & control’-managementstijl.
• In mijn organisatie is opleiding beperkt tot zaken die een onmiddellijk verband houden met mijn job.

Indien de beoordeling op de meeste van bovenstaande statements ‘eerder akkoord’ of ‘akkoord’ luidt, dient u zich de vraag te stellen wat dit met uw werknemers doet. Karasek, een Zweeds socioloog, toonde aan dat dit soort omgevingen leidt tot ernstige motivatieproblemen en zelfs tot burn-out. Een eerste uiting van die motivatieproblemen is het stijgen van het kort absenteïsme. Uit de Self Determination Theory (Deci & Ryan, 2000) blijkt bovendien dat wanneer de betrokkenheid van de werknemer wegkwijnt en de autonomie van de werknemers ingeperkt wordt, dit kwalitatief leidt tot een minderwaardig type van motivatie namelijk ‘gecontroleerde motivatie’. Deze vorm van motivatie is zeer instrumenteel en rudimentair: “ik werk omdat je mij daarvoor betaalt”. Geen wonder dat werknemers die in deze situatie verkeren reikhalzend uitkijken naar de dag waarop zij (vervroegd?) met pensioen kunnen vertrekken of -nog beter- de Lotto winnen…

De werknemer van vandaag vraagt naar betrokkenheid en uitdaging. Naast correcte werkomstandigheden en een marktconform loon is inhoud uiterst belangrijk. Leidinggevenden dienen hun mensen te coachen en te ondersteunen waar nodig vanuit de overtuiging dat de werknemer op zijn terrein een expert en een ervaringsdeskundige is. Waarmee je dus als leidinggevende best rekening houdt bij beslissingen. Wederzijds vertrouwen en verantwoordelijkheid zijn twee begrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit is overigens niet nieuw, ook in een op aanwezigheid gecontroleerde omgeving wordt er niet altijd gewerkt als werknemers daar geen zin in hebben…

Frank Vander Sijpe (Director HR Research Securex en co-auteur van ‘Mijn werk maatwerk’)