Werken moet meer lonen, ook voor allochtonen

Published by Guests, on 26/06/2019

By Stijn Baert (UGent & UAntwerpen)

Vul de stelling ‘zonder werken zal het niet lukken’ geloofwaardig in, voor je ze gebruikt om te sensibiliseren.

Voor het eerst heeft Antwerpen meer inwoners met een migratieachtergrond dan zonder. Schepen van Sociale Zaken Tom Meeuws (sp.a) noemde de 50,1 procent allochtonen ‘allemaal Antwerpenaren’. Opmerkelijk was een van de oplossingen die hij op het radionieuws gaf voor de sociaaleconomische achterstelling van allochtonen, namelijk dat we allochtonen duidelijk moeten maken dat het zonder te werken niet zal lukken in ons land.

Was het maar waar. Loonde uit werken gaan in Vlaanderen en België maar dermate dat niemand die enigszins kan werken eraan zou twijfelen alles op alles te zetten voor een baan. Het tegendeel sluit echter meer bij de realiteit aan. Bijna nergens ter wereld wint een werkloze die een nieuwe baan begint zo weinig als in ons land. Als de indirecte kosten van uit werken gaan (zoals kinderopvang en mobiliteit) in rekening worden genomen, dan kan de balans zelfs negatief uitslaan.

We moeten dus eerst de stelling ‘zonder werken zal het niet lukken’ geloofwaardig invullen voor we ze kunnen gebruiken om te sensibiliseren. Met de obligate voetbalmetafoor: eerst Play-off 1 halen en dan pas spreken over de titel.

Laaggeschoolden

Wie werkt, moet dat duidelijker voelen op zijn bankrekening. In dat opzicht vind ik het moedig dat de werkgeversorganisatie Voka in haar verkiezingsmemorandum niet in de eerste plaats lastenverlagingen voor de bedrijven vraagt, maar 100 euro extra nettoloon voor laaggeschoolde werknemers. Vermits allochtonen oververtegenwoordigd zijn bij de laaggeschoolden, kan dat hun sociaal-economische situatie vooruithelpen.

Ook mijn voorstel om de werkloosheidsuitkeringen sterker degressief te maken is in dat opzicht sterk aan te bevelen. Die hervorming moet werklozen financiële prikkels geven om weer aan de slag te gaan voor ze langdurig werkloos zijn. Voor allochtonen is dat dubbel belangrijk. De kansen op een jobgesprek voor sollicitanten die een vreemde naam hebben én langdurig werkloos zijn, zijn extra laag. In wetenschappelijke termen spreken we over een ‘double jeopardy’ in de arbeidsmarkt.

Ook op de langere termijn moet werken meer lonen. In de pensioenopbouw bijvoorbeeld. Elke gewerkte dag moet bij wijze van spreken meer pensioen opleveren dan een niet-gewerkte. Dat is nu niet het geval. Denk maar aan de twee Waalse vriendinnen van wie de ene die 40 jaar werkte als zelfstandige een lager pensioen kreeg dan degene die 33 jaar werkloos was geweest.

Interessant is dat de sp.a met haar pensioenplan de pensioenbonus wil herinvoeren voor wie langer werkt dan wat minimaal gevraagd wordt. Tegelijk is dat pensioenplan een gemiste kans, omdat gelijkgestelde periodes, waarin werkloze en inactieve dagen tellen als gewerkte, niet worden afgebouwd maar nog worden versterkt. Wil Tom Meeuws van ‘zonder werken zal het niet lukken’ echt een geloofwaardige case maken, dan klopt hij dus best ook eens aan bij zijn partijgenoten.

Zweedse kinderopvang

Werken meer laten lonen betekent ten slotte ook dat de indirecte kosten van uit werken gaan omlaag moeten. Veel allochtonen hebben een groot gezin. Met beide partners uit werken gaan betekent dan typisch ook: torenhoge kosten voor kinderopvang. Dat moet anders, dat moet Zweedser. In Zweden wordt kinderopvang niet alleen ingevuld als een voorbode op het kleuteronderwijs, maar is ze ook nagenoeg gratis.

Ik pleit ervoor geleidelijk te evolueren naar het Zweedse model. En op korte termijn werkenden wat betreft kinderopvang meer in de watten te leggen. Dat tweeverdieners voorrang verdienen bij het invullen van nieuwe opvangplaatsen mag geen onderwerp van discussie meer zijn. Veeleer moeten we ons afvragen of ze ook geen lager tarief verdienen. Nu betalen ze typisch meer door hun hoger inkomen.

Ik hoop dat een volgende Vlaamse regering kinderopvang meer vanuit de arbeidsmarkt bekijkt en voor minstens één legislatuur kinderopvang in de portefeuille van de minister van Werk stopt, in plaats van in die van Welzijn. Niet omdat werk belangrijker is, maar omdat een goede combinatie van werk en privé een sleutel tot meer welzijn is.

Helpen we alle allochtonen aan een baan door werken aantrekkelijker te maken? Vanzelfsprekend niet. Er moeten nog meer drempels worden aangepakt. We moeten arbeidsmarktdiscriminatie erkennen en terugdringen. En we moeten migratie meer op een economische leest schoeien, door in de eerste plaats migranten toe te laten die complementair zijn met onze arbeidsmarkt.

Werken meer laten lonen is evenwel nodig om van die gerichtere maatregelen een succes te maken. Laat ons dan ook het heilloze idee van positieve discriminatie van allochtonen via quota ruilen voor (meer) positieve discriminatie van werkenden.

(Dit artikel verscheen initieel op tijd.be)